اختلال دیکته نویسی

از سال ۱۹۵۰ روان شناسان، پزشکان و متخصصان آموزش ویژه به گروه خاصی از دانش آموزان و آموزش آنان علاقمند شدند . این گروه ازدانش آموزان از نظر جسمی و مغزی دچار هیچ گونه عارضه مشخصی نیستند، ولی در یادگیری اشکالاتی دارند. متخصصان آموزشی با بسیاری از دانش آموزان مواجه می شوند که دچار اشکال در یادگیری هستند ولی پزشکان هیچ گونه مدرک یا دلیلی از ناهنجاری های عصبی یا ضایعات مغزی در آنها نیافته اند. در حالی که دانش آموزان دیگری هستند که دچار ضایعات مشخص مغزی هستند اما در امر یادگیری با مشکل خاصی مواجه نیستند. لذا به مشکل این دسته از دانش آموزان عنوان نارسایی ویژه در یادگیری اطلاق می کنند که دارای بهره هوشی طبیعی هستند ولی در یادگیری برخی از مهارتها مانند تکلم، خواندن، هجی کردن، نوشتن، حساب کردن، ادراک بینایی، ادراک شنوایی و .. دچار اشکال هستند.

اصطلاح دیس گرافی نیز برای کودکانی اطلاق می شود که علی رغم هوش طبیعی، بسیار بد می نویسند. برخی معتقدند که بدنویسی این کودکان معمولا به دلیل عدم هماهنگی حرکتی آنان است اما به هر حال نوشتن باید به عنوان یک عمل پیچیده که شامل رشد ذهنی، مهارتهای حرکتی و بینایی است، در نظر گرفته شود.
نوشتن شامل یک عمل پیچیده است که شامل رشد ذهنی، مهارتهای حرکتی و بینایی می شود

با توجه به اینکه معمولا بیان محاوره ای کلمات و نوشتن رسمی آنها در بسیاری از موارد با یکدیگر تطابق ندارد لذا املا نوشتن کار دشواری است.

البته غیبتهای مکرر، فقدان تمرین کافی ، آموزش ناکارآمد و … همه در مشکلات املا نویسی موثر است اما این موارد بر خلاف اختلال املا نویسی است.

از علل عمده اختلال دیکته نویسی می توان به این عوامل اشاره کرد:

- عدم توجه و دقت

- ضعف مهارتهای حرکتی

- اختلال در ادراک بینایی

- ضعف حافظه بینایی و شنوایی

- انتزاعی بودن مطلب

- اختلال درحافظه توالی دیداری

- اختلال در تمیز دیداری – دقت

با توجه به توضیحات کلی که برای شما عنوان کردیم قصد داریم در این یادداشت برای شما عنوان کنیم که اگر فرزندی دارید که دارای اختلال دیکته نویسی بوده و همیشه پایین ترین نمرات را در درس املا می گیرد بهتر است که در آموزش او به این نکات توجه داشته باشید:
آموزش

- هنگامی که مشغول آموزش فرزند خود هستید، سعی کنید با او هماهنگ و همسو باشید. به او زمان بیشتری دهید و فرصت دهید که او با تومانینه بیشتری تکالیف خود را انجام دهد و فرصت اصلاح اشتباهات خود را داشته باشد.

این توصیه حتما باید به معلمان این دسته از دانش آموزان نیز ارایه شود. البته اکثر معلمان مقطع ابتدایی نسبت به انواع اختلالات یادگیری آگاهی دارند . لذا برای اطمینان بیشتر در اول سال تحصیلی، مشکل فرزندتان (اشکال در املا نویسی) را با معلم وی در میان گذاشته و نکات کلی را که برای رفتار با فرزندتان باید بدانند به ایشان گوشزد کنید.

- فرزند خود را به استفاده از رایانه(کامپیوتر) تشویق کنید. رایانه به کودکان مبتلا به اختلال دیکته نویسی امکان سازمان دهی می دهد و همچنین می آموزد که حروف را مجزا به کار برد و سپس به هم بچسباند. اما توجه کنید که در ابتدا استفاده از صفحه کلید برای این بچه ها دشوار است.

- توقعتان را از فرزندتان منطقی و متعادل کنید. باید بپذیرید که سرعت یادگیری این بچه ها کندتر و از طرف دیگر بیش از حد طبیعی دچار مشکل و اشتباه می شوند. موفقیت این بچه ها تنها از طریق تمرین های بسیار مکرر امکان پذیر است و لذا صبر و تحمل والدین و همچنین معلم این دسته از دانش آموزان تاثیر بسزایی در یادگیری آنها دارد.

- روشهای یادگیری مختلفی را برای فرزندتان استفاده کنید. برای مثال حتما نباید دانش آموزان دچار اختلال دیکته نویسی دایما به رونویسی از کتابهای درسی و غیر درسی بپردازند و یا دایما به آنها املا گفته شود تا مشکل شان کاهش یابد بلکه میتوانید یک صفحه از متن کتاب درسی آنها را انتخاب کرده و تایپ کنید. فراموش نکنید که تعداد زیادی غلط املایی نیز در این متن بگنجانید. سپس این متن را در اختیار او قرار دهید تا غلطهای مورد نظر را پیدا کند. رفته رفته سعی کنید این متن ها را سخت تر و پیچیده تر کنید تا مهارت املا نویسی او افزایش یابد.

با توجه به اینکه معمولا بیان محاوره ای کلمات و نوشتن رسمی آنها در بسیاری از موارد با یکدیگر تطابق ندارد لذا املا نوشتن کار دشواری است.

- هنوز هم داشتن یک دست خط زیبا در جامعه یک مهارت بسیار مهم است. برخی معتقدند که خط زیبای ایرانی نشان از هویت ایرانی است. بنابراین توجه به دست خط فرزندان بسیار مهم است و جز مهارتهایی است که باید به آن توجه ویژه داشته باشید. آموزش خط و خوشنویسی باید جز آموزشهای ویژه ای باشد که در برنامه درسی فرزندتان می گنجانید.

- البته فراموش نکنید که آموزش خوشنویسی به همه افراد نیازمند مهارتی خاص بوده و باید توسط افراد زبده صورت گیرد. اما شما نیز به عنوان والدین باید به یک سری از اصول آگاهی داشته باشید برای مثال روش دست گرفتن درست قلم را به فرزندتان آموزش دهید و در ضمن هر گاه که او قصد نوشتن داشت به این مساله توجه ویژه داشته باشید. مداد باید بین انگشت شصت و انگشت اشاره قرار گرفته و از بالای قسمت تراشیده شده گرفته شود. اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست فرزندتان ، ضعیف یا کوچک هستند ، از مدادهای باریک تر استفاده شود و مداد خیلی کوتاه نباشد .

- کلمات و یا حتی حروفی را که فرزندتان به درستی نمی نویسد را بسیار کم رنگ بر روی کاغذ بنویسید و از فرزندتان بخواهید که روی این خطوط را پررنگ کند.
املا نوشتن

- برخی از بچه های مبتلا به اختلال املا نویسی و یا کلا اختلالات نوشتاری، به حدی بدخط هستند که اصلا خط شان خوانا نیست لذا برای کمک به این دسته از دانش آموزان و البته با صلاح دید متخصصان ذی ربط می توانید آموزشهای اولیه خط را به کمک خط کش و یا وسایل کمکی دیگر انجام دهید.

یک صفحه از متن کتاب داستان، کتاب درسی و یا حتی روزنامه را انتخاب کنید و در مقابل فرزندتان بگذارید از او بخواهید که از بین این صفحه کلمات یا حروف مورد نظر شما را پیدا کرده و دور آن را خط بکشد.

برای ترغیب فرزندتان به نوشتن و برای اینکه او نسبت به املا نوشتن علاقمند شود بهتر است که از ورقه های متنوع و رنگارنگی بهره ببرید حتی توصیه می شود که از ابزارهای نوشتاری مختلفی مانند مداد، خودکار، مداد شمعی، گچ و .. استفاده کنید.

- به فرزندتان دیکته بگویید و سپس از او بخواهید که دیکته خود را با استفاده از کتاب تصحیح کند و از این طریق متوجه غلطهایش می شود و آنها را تمرین کند.

- ابتدا یک متن را به عنوان دیکته برای فرزندتان بخوانید و بعد از تصحیح آن را به او باز گردانید، سپس به او فرصت دهید املا صحیح کلمات غلط موجود در املا خود را تمرین کند. مجددا متن دوباره دیکته گفته می شود که معمولا بدون غلط و یا با غلط های محدودی همراه است. البته باید توجه داشت که متن دوم را با کمک کلماتی از متن اول که از ارزش املایی بر خوردارند( اما در قالب جملات جدید) می توان تهیه نمود تا میزان پیشرفت او در زمینه حافظه دیداری هم سنجیده شود.